Pelvik ultrason, pelvis içinde ki organları değerlendirmek için kullanılan, görüntüleme sağlayan noninvaziv bir tanı yöntemidir. Pelvik ultrason, kadın pelvik organlarının ve rahim, serviks, vajina, fallop tüpleri ve yumurtalıklar gibi yapıların hızlıca incelenmesini sağlar.

Ultrason, duyulamayacak kadar yüksek bir frekansta ultrason dalgaları gönderen bir dönüştürücü kullanır. Ultrason aletinin transuder (dönüştürücü) kısmı  cilde yerleştirilir ve ultrason dalgaları vücuttaki organlara ve yapılara doğru gönderilir. Ses dalgaları yankı gibi organlardan seker ve dönüştürücüye döner. Dönüştürücü geri dönen ses dalgalarını algılar ve biligisayar yardımı ile incelenen organları görüntüye çevirir.

Ses dalgaları karşılaşılan doku tipine bağlı olarak farklı hızlarda hareket eder - kemik dokusundan en hızlı şekilde  hava da en yavaş şekilde-  Ses dalgalarının dönüştürücüye geri dönme hızı ve ne kadar miktarda ses dalgasının geri döndüğüne  göre farklı doku türleri algılanmış olur. Dönüştürücünün cildin üzerine düzgün hareket etmesini sağlamak ve dönüştürücü ile cilt arasındaki havayı ortadan kaldırmak için, dönüştürücü ve cilt üzerine  bir ultrason jeli sürülür. Başka bir ultrason türü olan Doppler  ultrason (renkli ultrason) ise pelvik organlarda ki  kan akımının hızını ve yönünü göstermektedir. Standart ultrasonun aksine Doppler ultrasondaki ses dalgaları duyulabilir.

Pelvik ultrason iki farklı şekilde yapılabilir;

• Transabdominal (karın cildine yerleştirilerek): dönüştürücü jel yardımı ile karın üzerine yerleştirilir.
• Transvajinal(vajinaya yerleştirilerek):daha uzun ve daha ince bir dönüştürücü,jel ve plastik/latex bir kılıf yardımıyla vajina içine yerleştirilir.

Hangi ultrason tipinin seçileceği yapılcak muaynenin amacına göre belirlenir. Teşhis veya tedavi için sadece bir yöntem kullanılabilir,veya her iki yönteme de ihtiyaç duyulabilir.

 

Kadın pelvik organları nelerdir?

• Endometrium: Uterusun (rahim) zarı, en iç dokusu (en iç yüzeyi)
• Uterus: Rahim, kadının alt karnında mesane ve rektum arasında bulunan içi boş, armut biçimli bir organdır.Döllenmiş bir yumurta (ovum) rahim iç yüzüne yerleşip hamilelik olmadığı taktirde, menstruasyon sırasında her ay iç yüzeyini (endometrium) döker.
• Yumurtalıklar: İki adet olup pelviste bulunan, yumurta hücrelerinin geliştiği ve depolandığı aynı zamanda östrojen ve progesteron salgısının gerçekleştiği organdır.
• Serviks: Mesaneyle rektum arasında yer alan; uterusun, vücüdun dış kısımı ile bağlantısını sağlayan vajinaya, açılan alt kısmıdır.
• Vajina (doğum kanalı olarak da bilinir): Adet dönemleri sırasında sıvının vücuttan geçtiği geçit. Vajina,serviks ve vulvayı (dış genital bölge) birbirine bağlar.
• Vulva: Kadın genital organlarının en dış kısmı,dış genital bölge, dış genital açıklık

 

Neden  pelvik ultrason yapılmalı?

Pelvik ultrason, kadın pelvik organlarının boyutlarının ölçülmesi  ve değerlendirilmesi için kullanılabilir. Ultrason değerlendirmesi aşağıda yazan sebepler nedeniyle yapılabilir, ancak yapılma nedeni sadece bunlarla sınırlı değildir:

• Rahim ve yumurtalıkların büyüklüğü, şekli ve konumu
• Endometrium, miyometriyum (rahim kası dokusu), fallop tüpleri veya mesanenin; kalınlık ve ekojenite (dokunun yoğunluğuna bağlı olarak görüntünün koyuluğu veya açıklığı) ölçümleri ve bu dokuların içinde veya yakınında ki sıvı birikimleri ve kitlelerin tespiti.
• Serviksin uzunluğu ve kalınlığı
• Mesanein şeklindeki değişiklikler
• Pelvik organlardaki kan akışı

 

Pelvik ultrason, pelvik kitlelerin büyüklüğü, yeri ve yapısı hakkında çok fazla bilgi sağlayabilir, ancak belirli bir kanser veya spesifik hastalığın kesin teşhisini sağlamaz. Pelvik ultrason, tanı koymaya ve tadeviye yardımcı olmak için kullanılabilir:

• Endometriyumun incelenmesi de dahil olmak üzere rahmin anatomik yapısında anormallikler
• Miyomlar, (iyi huylu büyüme), kitleler, kistler ve pelvis içindeki diğer tümör tipleri
• Rahim içi kontraseptif bir cihazın durumu ve konumu (spiralin kayıp kaymadığı gibi)
• Pelvik inflamatuar hastalık (PİH) ve diğer iltihap veya enfeksiyon durumları
• Menopoz sonrası kanama
• Kısırlık tedavilerinde yumurtaların takibi için
• Tüp bebekte yumurtalıklardan folikül sıvısı ve yumurta aspirasyonu
• Dış gebelik (rahim dışında, genellikle fallop tüpünde meydana gelen gebelik)
• Hamilelik sırasında bebeğin gelişiminin izlenmesi
• Bazı fetal (anne karnında ki bebekle ilgili) durumların değerlendirilmesi

Ultrason aynı zamanda endometrial biyopsi gibi işlemlerin yapılmasına yardım etmek içinde kullanılabilir.Transvajinal ultrasonografi, sonohisterografi adı verilen; uterusun içinin bir sıvı yardımıyla daha iyi görüntülenmesini sağlamaya yarayan işleme yardımcı olmak içinde kullanılabilir.

Bu durumlar dışında doktorunuzun uygun gördüğü başka durumlar içinde pelvik ultrasonografi kullanılabilir.

 

Pelvik ultrasonun riskleri nelerdir?

İncelemede radyoaktif madde kullanımı ve radyasyon maruziyeti gibi bir durum bulunmamakla birlikte, transabdominal ultrason sırasında genellikle rahatsızlık duyulmaz Transvajinal ultrasonun vajinanın içine yerleştirilmesinde hafif rahatsızlık yaşayabilirsiniz. Transvajinal ultrason, ultrason dönüştürücüsünün plastik veya lateks kılıfta kapatılmasını gerektirir; ve bu durum lateks alerjisi olan hastalarda reaksiyon gelişmesine yol açabilir. Böyle bir durum daha önceden bilibniyorsa doktorunuza bilgi veriniz. Transabdominal ultrason sırasında, mesanenin tam dolu olması durumunda muayne masasında uzanırken bir rahatsızlık hissi hissedilebilir. Transabdominal ultrason acil bir  bir şekilde bakılıcaksa, mesaneyi doldurmak için bir idrar sondası yerleştirilebilir. Özel tıbbi durumunuza bağlı olarak riskler olabilir. Herhangi bir endişeniz olması durumundan doktorunuza danışabilirsiniz.

 

Bazı nedenlerden veya koşullardan dolayı incelemenin sonuçları tam istenildiği gibi olamayabilir. Bu durumlara sadece bunlarla sınırlı olmamakla birlikte birkaç örnek verilebilir:

• Şiddetli obezite (şişmanlık)
• Baryum ile ince bağırsak görüntülenmesi yapılmış olması
• İnce bağırsaklarda gaz olması
• Yetersiz mesane dolumu (transabdominal ultrason için): İdrar kesesinin tam dolu olması rahmin hareket etmesine ve ince bağırsakların görüntülenmek istenen bölgeden uzaklaşmasını sağlar.

 

Pelvik ultrason muaynesine gelirken ne yapılmalı?

Randevunuzdan en az bir saat önce en az 3-4 bardak sıvı tüketin. Muayneye kadar idrarınız yapmayın. Genellikle, ultrason başka bir prosedürün parçası değilse, pelvik ultrason için açlık veya anestezi gerekmez. Transvajinal bir ultrason için tam muayeneden önce  mesanenizin boş olması gerekmektedir. Doktorunuz yapıcağı işlemi size açıklayacak ve işlemden önce sizin kafanıza takılan soruları cevaplayacaktır. Tıbbi durumunuza ve işlemin hangi nedenle yapıldığına bağlı olarak, doktorunuz başka spesifik hazırlıklar isteyebilir.

 

Pelvik ultrason işlemi sırasınde ne yapılır?

Pelvik ultrason, doktorunuzun odasında, ayaktan muayne sırasında veya bir hastanede tedavi amaçlı yatıyor iseniz bunun  bir parçası olarak yapılabilir. Prosedürler durumunuza ve hastanenizin uygulamalarına bağlı olarak değişebilir. Genel olarak, pelvik ultrason muaynesi  şu aşamalarla gerçekleşir:

 

Transabdominal ultrason için;

Muayeneye müdahale edebilecek giysileri, takıları veya diğer nesneleri çıkarmanız istenecektir. Giysileri çıkarmanız istenirse, giymeniz için bir elbise verilecektir. Muayene sırasında muayne masasına sırt üstü uzanacaksınız. Karnınıza jel benzeri bir madde sıkılıcaktır. Dönüştürücü cilde bastırılacak ve üzerinde çalışılan alanın üzerinde hareket edecektir. Kan akışı değerlendiriliyorsa, Doppler probu kullanıldığında bir "rüzgar sesi benzeri" ses duyabilirsiniz. İncelemenin görüntüleri bilgisayar ekranında görüntülenecektir. Görüntüler çeşitli ortamlarda sağlık kaydı amaçlı saklanabilir. Prosedür tamamlandıktan sonra jel çıkarılacaktır. İşlem tamamlandığında mesanenizi boşaltabilirsiniz.

 

Transvajinal ultrason için:

Muayneye müdahale edebilecek giysileri, takıları veya diğer nesneleri çıkarmanız istenecektir. Giysileri çıkarmanız istenirse, giymeniz için bir elbise verilecektir. Bir muayene masasında, ayaklarınız ve bacaklarınız pelvik muayenede olduğu gibi desteklenerek uzanacaksınız. Uzun, ince bir transvajinal transdüser plastik veya lateks kılıfla kaplanacak ve jel sıkılıcaktır.Dönüştürücünün ucu  vajinaya yerleştirilir. Bu biraz rahatsız edici olabilir. Dönüştürücü, çalışma alanlarını odaklamak için hafifçe döndürülecek ve açılandırılacaktır. Dönüştürücü hareket ettirilirken hafif bir baskı hissedebilirsiniz. Organların ve yapıların görüntüleri bilgisayar ekranında görüntülenecektir. Görüntüler çeşitli ortamlarda sağlık kaydı amaçlı kaydedilebilir. Prosedür tamamlandıktan sonra dönüştürücü vajinadan geri çekilir.

 

Pelvik ultrasondan sonra ne olur?

Pelvik ultrasondan sonra özel bir gözlem veya hastane yatışı gerekmez. Normal yiyecek düzeninize  ve aktivitenize devam edebilirsiniz. Doktorunuz gerek gördüğü halde  size farklı tavsiyelerde ve önerilerde bulunabilir. Muaynenin veya cihazların muayne amaçlı kullanımının hastalar üzerinde herhangi bir yan etkisi yoktur. Doktorunuz, işleminize bağlı olarak, size özel tavsiyelerde bulunabilir.