Endometrium kanseri rahmin iç yüzünün kanseridir. Bu kanserin tedavisi çoğunlukla rahim, tüpler, yumurtalıklar ve rahim ağzının cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Bazı durumlarda bu organların çevresinden lenf nodu örnekleme veya lenf nodlarını çıkarma da yapılabilmektedir. İki çeşit endometirum kanseri vardır ve östrojen hormonu ile ilişkisine göre sınıflandırılmıştır.

 

 

Endometrium (rahim) kanserine cerrahi yaklaşım

Cerrahiye uygun olan hastalarda genellikle rahim yumurtalıklar ve tüplerin alınması (total histerektomi ve bilateral salpingooferektomi) ve etraf lenf nodlarının incelenmesi gerçekleştirilir. Bu ameliyat alt karından yapılan bir kesi ile yapılabilmektedir (total abdominal histerektomi). Ameliyat laparoskop denilen bir alet ile vajinadan da yapılabilir. Aynı zamanda uygun hastalarda robot ile de yapılabilmektedir. Ameliyatın sonuçlarına göre doktorunuz ileri tedaviye ihtiyaç olup olmadığını belirler.

 

 

Endometrium (rahim) kanseri risk belirleme

Bilinen bazı klinik ve patolojik faktörler ameliyat sonrası nüks ihtimalini belirlemekte kullanılabilir. Bu faktörler doktorunuzun uygun tedavi yolunu belirlemesine yardımcı olur. Bu faktörler arasında; mikroskop altında agresif görünen hücreler (yüksek grade), rahim kas dokusuna (myometrium) yayılan, rahim dışına yayılan (rahim ağzı, alt rahim segmenti, pelvis veya yumurtalıklar gibi), seröz veya berrak hücreli histoloji (endometrial kanser çeşidi), lenfatik kanalların veya damarların invazyonu, ileri yaş bulunmaktadır.

• Eğer kanseriniz endometiruma sınırlı ise veya rahim kaslarının sadece yüzeyine yayılmışsa (evre IA) ve düşük gradeli ise, düşük riskli kabul edilir. Seröz veya berrak hücreli çeşitleri olmamak kaydı ile.
• Eğer kanser seröz veya berrak hücreli tip değil ve rahim kas tabakasının yarısından fazlasını invaze ermişse orta riskli kabul edilir. Bazı doktorlar bu durumda risk belirlemek için ek değerlendirmede bulunur. Bu değerlendirmeler arasında; lenfovasküler invazyon, rahim kas tabakasının dış 1/3’ünün invazyonu, yüksek gradeli tümör bulunur. Herhangi bir yaşta bu risk faktörlerinden 3’üne, 50-69 yaş arasında bu risk faktörlerinden 2’sine ve 70 yaş üstünde bu risk faktörlerinin 1’ine sahip olanlar orta-yüksek riskli kabul edilir. Bu durumlardan herhangi biri olmayan hastalar orta-düşük riskli kabul edilir.
• Kanser ameliyat sırasında rahim ağzına yayılmışsa (2.evrenin ilerlemiş hali), pelvise yayılmışsa (evre 3), pelvis dışı dokulara yayılmışsa (evre 4 ) veya seröz veya berrak hücreli ise yüksek riskli olarak değerlendirilir.

 

Endometrium (rahim) kanseri tedavi seçenekleri

Ameliyat sonrası hesaplanan risk endometirum kanseri tedavisini belirlemede kullanılır.     

• Düşük-risk hastalık:
  Bu grup için ameliyat sonrası nüks riski çok düşüktür. %5 altında olarak belirlenmiştir. Bu sebeple ileri tedavi önerilmez.
• Orta-risk hastalık:
  Orta-düşük riskli hastaların nüks riski %5’in altında olduğundan ileri tedavi almadan takip edilebilir. Orta-yüksek riskli hastalıklar ise adjuvan terapiden kanserin pelvise geri dönüşünü engelleme açısından fayda görebilir (lokal rekürrens). Orta riskli bir çok hasta adjuvan vajinal veya eksternal radyasyon tedaviden fayda görebilir. Radyasyon vermenin 2 yöntemi bulunmaktadır. Vajinal brakiterapi eksternal radyasyon tedavisi kadar etkili olup daha az sindirim sistemi yan etkisi bulunmaktadır.
• Yüksek risk hastalık:
  Yüksek riskli endometrium kanseri olan hastalar özellikle rahim dışına yayılan hastalıkta adjuvan kemoterapiden fayda görebilirler. Adjuvan tedaviler lokal nüksü önlemek için radyasyon veya kemoterapi içerebilir.

 

Adjuvan (yardıcı/ ek) tedaviler

 

Kemoterapi

Kanser hücrelerinin büyümesini durdurmak için verilir. Amacı kalan tüm kanser hücrelerini yok ederek kür şansını artırmaktır. Bu çeşit kemoterapiye adjuvan kemoterapi adı verilir. Yani ameliyat sonrası kür için verilir. Yüksek riskli endometrium kanseri olan hastalarda birden fazla ajan (rejim) önerilmektedir. Genellikle iki ilaçtan oluşur. Karboplatin ve paklitaksel.

Kemoterapi nasıl verilir- kemoterapi her gün verilmez. Sikluslar halinde verilir. Bir siklus kemoterapi (21 veya 28 gündür genellikle) tedavinin verilmesi ile o tedavinin etkilerinden vücudun arınması için geçen süreye eşittir. Bu tedavi genelde birkaç kemoterapi ilacından oluşur. Ameliyat sonrasında genelde 4-6 haftada başlar ve eğer verilecekse radyasyon tedavisini takiben verilir. Birden fazla kemoterapi kombinasyonu mevcuttur ve doktorunuz sizin ihtiyacınız olanı, ne kadar süre kullanmanız gerektiğini ve yan etkileri size bildirecektir.

Kemoterapi yan etkileri- kemoterapi yan etkileri olan bir tedavidir. Bu yan etkilerin bazıları ciddidir ancak kemoterapi alan her hasta yan etkilerin tamamını görmez. Kemoterapinin en yaygın yan etkileri

• Yorgunluk hissi
• Geçici saç kaybı
• Bulantı, kusma
• İshal
• Kan sayımınında düşük değerler
• Menapozal semptomlar, sıcak basma , gece terlemesi ve vajinal kuruluk
• El ve ayak parmaklarının uyuşması (nöropati)

 

Radyoterapi

Radyasyon tedavisi kanser hücrelerinin büyümesini durdurmak veya yavaşlatmak için kullanılan yüksek enerjili X-ışınını ifade eder. X-Işınına maruz kalmak hücrelere zarar verir. Normal hücrelerin aksine kanser hücreleri bu ışına birkaç gün  maruziyetten kaynaklanan zararı tamir edemez. Bu durumda kanser hücreleri büyümeyi bırakır ve sonunda ölür. Endometirum kanseri olan hastalara adjuvan kemoterapi kanserin pelviste nüksünü azaltmak için verilir  (loko-rejyonel rekürrens)

Vajinal brakiterapi- Vajinal brakiterapi vajina içine geçici olarak  yerleştirilen bir alet tarafından radyasyon verilmesidir. Bu alet kanserin en çok görülme ihtimali olan yere yüksek doz radyasyon verir. Bu da radyasyonun sağlıklı dokudaki etkilerini azaltır. İki çeşit brakiterapi mevcuttur. Düşük doz ve yüksek doz.

• Düşük doz brakiterapi vajinadan radyasyonu 2-3 gün boyunca devamlı veren bir alet ile yapılır. Hastalar bu tedavi süresince hastanede kalırlar.
• Yüksek doz brakiterapi de aynı şekilde radyasyonu vajina içinden verir ancak bu alet vajinaya günde sadece birkaç dakika yerleştirilir. Tedavi ise 3 veya 5 kere yapılmaktadır. Genelde hastalar bu tedavi için hastanede kalmazlar. Ve tedavi sırasında günlük aktivitelerini sürdürebilirler.

External beam radyasyon tedavisi- external beam radyasyon tedavisi( EBRT)  nde radyasyonun kaynağı vücut dışındadır. Tedavi edilecek alan maruz kalacak sağlıklı doku düşünülerek dikkatlice hesaplanır. EBRT sırasında vücudunuzun X-Ray cihazı altında yerleşimi her gün aynıdır. Radyasyon alanı radyasyona günde birkaç saniye maruz bırakılır. Haftada 5 gün tekrarlanır. Tedavi 5-6 hafta sürer. Hastanede yatmaya gerek kalmaz ve normal günlük yaşantıya devam edilebilir.

Radyasyon tedavisinin yan etkileri- radyasyon hem kısa hem uzun dönem yan etkilere sahiptir. Kısa dönem etkileri

• Yorgun hissetme
• Sık idrara çıkma
• İdrar yapmada zorluk
• Dışkıda yumuşama ve sık dışkılama
• Pubik kılların geçici kaybı

Kısa dönem yan etkilere ek olarak,ki bu yan etkiler tedavi sonrası kısa sürede geriler, uzun dönem yan etkiler mevcuttur ki bu yan etkiler tedavi sonrasında aylarca ortaya çıkmayabilir ve daha kronik problemler olabilir. Bunlar;

• Sık idrara çıkma
• Düzensiz bağırsak hareketleri
• Vajinada daralma , skar oluşumu ve kuruluk

 

Yeni Tanı Almış Hastalar İçin Özel Durumlar

Yeni endometirum kanseri tanısı almış hastaların çoğu cerrahi tedavi ve adjuvan kemoterapi adayı iken bazı durumlarda yukarıda yazdığımız koşullar geçerli olmayabilir. Bunlar arasında;

 

1. Genç kadınlarda endometrium kanseri

Genç premenapozal kadınlara endometirum kanseri tanısı konulurken bu kadınlar çocuk sahibi olmayı düşünüyor olabilir. Nüks riski düşük olan genç hastalar için cerrahi tedavi geciktirilebilir. Orta yüksek risk endometrium kanseri olan kadınlar için bu durum geçerli değildir. Hastaların farkında olması gereken bir nokta ise tedavi başlamadan önce çocuk sahibi olmaları gerektiğidir. Cerrahi tedavi geciktirilirse endometrium kanserinin büyümesini geciktirmek için progestin tedavisi kullanılır.  Çocuk sahibi olmak için tanı sonrası hemen ameliyat olmak istemeyen hastaların da tedavisi için mutlaka ameliyat olmaları gerekir. Ameliyat olmadan kanser yüksek olasılıkla geri dönmektedir.

 

2. Obez ve ameliyat edilemeyen hastalarda kanser

Obez veya ciddi medikal hastalıkları olan hastlarda cerrahi ve lenf nodu örnekleme bir tedavi seçeneği olmayabilir. Bu kadınlarda daha limitli ameliyatlar ile uterusun alınması veya radyoterapi gibi cerrahi dışı tedaviler düşünülmelidir.

 

3. Evrelemesi tamamlanamamış hastalar

Daha önce bahsedildiği gibi tümörün tedavisi tümör hakkında ve lenf nodlarının dahil olup olmadığı hakkında bilgi gerektirmektedir. Ancak bazı hastalarda ameliyatta iyi evreleme ve lenf nodu örneklemesi yapılamayabilir. Bir çok klinisyen lenf nodu örneklemesi yapılmamış düşük-riskli kanseri olan hastaya adjuvan terapi vermeyecektir. Ancak, orta ve yüksek riskli hastalarda daha ileri cerrahi değerlendirme veya adjuvan kemoterapi veya radyoterapi gereklidir. Doktorunuzla hangi seçeneğin size daha uygun olduğunu değerlendirebilirsiniz.

 

Endometrium Kanseri Tedavisi Sonrası Takip

Endometirum kanseri hastaları ve ailelerinin en büyük endişeleri ve merakları kısa dönem ve uzun dönem sağlıkları ve kanserin geri dönme riskidir. Bu kadınların aileleri ve doktorları ile dürüst bir iletişiminin olması çok önemlidir. Bir çok kadın doktor randevularına bir aile üyesi veya arkadaşını getirmekten fayda görür. Yanınızda gelen bu kişiler seçeneklerinizi daha iyi anlamanıza yardımcı olur, sorular sorarak veya not alarak fayda gösterir, duygusal destek sağlar. İnternette ve sosyal çevrelerde tedavi süresince ve sonrasınca destek sağlayan bir çok grup bulunabilmektedir.

 

1. Kanser gözetimi

Endometrium kanseri tedavisi sonrası özellikle tanı sonrası ilk 3 yıl nüks riskinin yüksek olması sebebi ile yakın takip önerilmektedir. Bu takip 3 ile 6 ayda bir yapılan öykü ve fizik muayene ile gerçekleşmektedir. Pap smear, kan testi bilgisayarlı tomografi gibi testler sadece ihtiyaç duyulduğunda yapılmalıdır. 5 yıl takip sonrası kanser nüksü gerçekleşmezse bu hastalar onkoloji doktorunun takibinden çıkabilir ve normal takiplerine devam edebilir. Bu kadınlar vajinal kanama, karın ve kasık ağrısı, geçmeyen öksürük veya istemsiz kilo kaybı yaşamaları durumunda mutlaka doktorlarına başvurmalıdır. Bunlar kanser nüksünün işaretleri olabilir.

 

2. Menapoz semptomlarının tedavisi

Yumurtalıkları alınan premenapozal kadınlar menapoz semptomları göstermeye başlarlar. Sıcak basmaları, gece terlemeleri ve vajinal kuruluk gibi durumlar görülür. Bu semptomların en efektif tedavisi kadınlık hormonu olan östrojendir. Bir çok uzman endometirum kanseri hastalarına östrojen verilebileceğini düşünmektedir. Potansiyel risk ve faydaları doktorunuzla konuşmanız gerekmektedir. Adjuvan tedavi alan kadınlarda bazı uzmanlar tedavi bitimi sonrası östrojene başlamadan önce 6-12 ay beklemeyi önermektedir. Ya da doktorunuz hormonal olmayan farklı menapoz ilacı önerebilir.

 

3. Tedavi sonrası cinsel sorunlar

Endometirum kanseri tedavisi sonrası vajinada değişiklikler sık görülür. Pelvik veya vajinal radyasyon vajinanın kısa dar ve kuru hissedilmesine yol açabilir. Bu durum cinsel ilişki sırasında ağrı duyulmasına yol açar.(disparoni tıbbi adıdır.) bu problemlerin çoğu tedavi edilebilir.

• Doktorunuza vajinal genişletme aletlerini sorunuz. Bu aletler darlığın giderilmesine yardımcıdır.
• Cinsel ilişki sırasında vajina nemlendirici veya kayganlaştırıcı kullanın
• Kuruluk giderici vajinal östrojen kullanmanız mümkün olabilir.
• Pelvik fizik tedavi veya diğer cinsel ve psikolojik sorunlar için terapi yardımcı olabilmektedir.