Acil kontrasepsiyon korunmasız cinsel ilişkiden sonra hamilelik olasılığını azaltır. Acil kontrasepsiyonun kullanılabileceği diğer durumlar arasında; art arda birkaç doğum kontrol hapı almayı unutmak, prezervatifin yırtılması  ya da doğum kontrol yönteminin kullanılmadığı bir dönemde ilişki olması sayılabilir. Ayrıca tecavüz sonrasında da önerilmektedir.

Acil kontrasepsiyon çalışma mekanizması nedir?

Acil kontrasepsiyon düşüğe neden olmaz. Kürtaj var olan hamileliği sonlandırır. Acil kontrasepsiyon ise gebeliğin gerçekleşmesini önler. AK’nın etkili olması için korunmasız cinsel ilişkiden hemen sonra kullanılmalıdır. Hamilelik olmuşsa işe yaramaz.

 

 

Farklı acil kontrasepsiyon türleri nelerdir?

İki tür AK vardır: 1) Bakırlı rahim içi araç (RİA) ve 2) AK hapları. Üç tür AK hapı vardır: 1) ulipristal, 2) sadece progestin içeren haplar ve 3) kombine AK hapları. Bazı AK hapları, reçetesiz alınabilir. Diğerleri reçete gerektirir. RİA bir kadın doğum uzmanı veya başka bir sağlık uzmanı yerleştirmelidir.

 

Acil kontrasepsiyonun en etkili şekli nedir?

Bakırlı Rahim içi araçlar, Acil kontrasepsiyonun en etkili şeklidir. Belirtildiği gibi alındığında, ulipristal en etkili AK hapı türüdür, ikinci olarak ise sadece progestin hapları gelmektedir. Kombine AK hapları, hamileliği önlemede sadece progestin haplar kadar etkili değildir.

 

 

Bakırlı RİA nasıl çalışır?

Bakırlı RİA, çoğunlukla spermin yumurtayı dölleme yeteneğini azaltarak çalışır. En etkili AK yöntemidir. AK için kullanıldığında, bakırlı RİA korunmasız cinsel ilişkiye girdikten sonraki ilk 5 gün içinde yerleştirilmelidir. Sonrasında da uzun süreli doğum kontrol yöntemi olarak (10 yıla kadar) kullanılabilir. Hamile kalmak isterseniz RİA’yı istediğiniz zaman çıkarabilirsiniz.

RİA'yı (halk arasında daha çok spiral olarak bilinmektedir) bir sağlık uzmanı yerleştirmelidir. RİA'yı yerleştirmek için kadın doğum uzmanınızı ya da diğer sağlık profesyonellerinizi arayabilir ve ya aile planlaması kliniğine gidebilirsiniz.

 

Bakırlı RİA kullanmanın olası yan etkileri nelerdir?

Bakırlı RİA ile, kullanımın ilk birkaç ayında menstrüel ağrı ve kanama artabilir. Ağrı, reçetesiz satılan ağrı kesiciler ile gerileyecektir. Ağır kanama ise bazen ilaçla tedavi edilebilir. Her iki yan etki de genellikle bakırlı RİA kullanımının ilk 1 yılı içerisinde azalmaktadır.

 

 

Acil kontrasepsiyon hapları nasıl etki eder?

1. Ulipristal - Bu ilaç progesteronun vücutta çalıştığı şekilde etki gösterir. Yumurtlamayı geciktirdiği veya önlediği düşünülmektedir. Etkinliği azalmadan korunmasız cinsel ilişkiden 5 gün sonrasına kadar alınabilmektedir. Belirtildiği gibi alındığında, Ulipristal gebeliği önlemede sadece progestin veya kombine AK haplarından daha etkilidir. Ulipristal yalnızca reçete ile kullanılabilir.
2. Yalnızca progestin içeren haplar - Korunmasız seks yaptıktan sonra en kısa sürede alınması gereken tek bir haptır. Progestin doğum kontrol hapları ve diğer hormonal doğum kontrol şekillerinde kullanılan bir hormondur. Gebeliği önlemek için yumurtlamayı durdurur veya geciktirir. Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 3 gün içinde alındığında en etkilidir. 5 gün içinde alındığında ise orta derecede etkilidir. Bu hap, reçetesiz temin edilebilen her  yaşta kimsenin alabileceği bir ilaçtır.
3. Kombine doğum kontrol hapları - Hem östrojen hem de progestin içeren doğum kontrol haplarına kombine oral kontraseptif denir. Normalden daha yüksek miktarlarda alındıklarında, AK amacıyla kullanılabilirler. Korunmasız cinsel ilişkiden sonraki 5 gün içinde mümkün olan en kısa sürede kombine AK hapları almanız gerekir. Bu ilaçlar da yumurtlamayı geciktirerek çalışırlar. İki doz olarak  alınırlar. AK için gereken hap sayısı, her bir hap markası için farklılık gösterir. Bir kadın doğumcu, başka bir sağlık profesyoneli veya eczacı, seçtiğiniz tip ilaç için kaç doz almanız gerektiğini söyleyebilir.

 

Acil kontrasepsiyon haplarını ne sıklıkla kullanabilirim?

AK hapları, tek bir adet döngüsü sırasında birden fazla kez kullanılabilir, ancak AK haplarına uzun süreli kontrasepsiyon için güvenmemelisiniz. Ertesi gün hapları, hamileliği önlemede sürekli bir doğum kontrol yöntemi kullanmak kadar etkili değildir. Sık kullanımından kaynaklanan yan etkiler ise, devamlı standart doğum kontrol yönteminin yan etkilerinden çok daha fazla olabilir. Eğer doğum kontrol yöntemi kullanmıyorsanız, kadın doğumcunuz veya diğer sağlık uzmanınızla hangi yöntemin sizin için en iyi olacağını konuşunuz.

 

Acil kontrasepsiyon hapları almanın olası yan etkileri nelerdir?

AK haplarının ciddi komplikasyonlara neden olduğu gösterilmemiştir. Belki gelecek adet beklenen zamanda gerçekleşmeyebilir. AK haplarını aldıktan sonra bir hafta veya bir ay içerisinde kendi kendine azalan ve biten kanama veya lekelenmeler olabilir. AK haplarının diğer kısa süreli yan etkileri aşağıdakileri içerebilir:

• Baş ağrısı
• Bulantı ve kusma (özellikle kombine hapları kullanıyorsanız)
• Göğüslerde hassasiyet
• Karın ağrısı
• Baş dönmesi
• Yorgunluk
• Anormal kanama

 

Acil kontrasepsiyon haplarının etkinliğini azaltan herhangi bir şey var mı?

Fazla kilolu veya obez olmak, AK haplarının etkinliğini azaltabilir. Aşırı kilolu veya obez iseniz, bakırlı RİA takmayı düşünebilirsiniz. Bakırlı RİA, her ağırlıktaki kadınlarda etkilidir. Ayrıca ilaç almış iseniz; kusma durumu ilacın etkinliği azalabilir. Ek ilaç veya başka bir yöntem kullanmak durumunda kalabilirsiniz.

Acil kontrasepsiyonu en kısa sürede nasıl alabilirim?

Sadece progestin hapları, eczanelerde satılmaktadır. Ancak Rahim içi araç kullanmak için bir sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekmektedir.

 

Acil kontrasepsiyon hapları aldıktan sonra doğum kontrol yöntemini kullanmaya nasıl başlayabilirim veya geri dönebilirim?

AK  haplarını kullandıktan sonra doğum kontrol yönteminize nasıl geri döneceğiniz ya da hangi yönteme başlayacağınız, kullandığınız AK haplarını bağlıdır;

• Yalnızca progestin hapını veya kombine AK haplarını kullandıysanız, herhangi bir doğum kontrol yöntemine hemen devam edebilir veya başlayabilirsiniz. Takip eden 7 gün içerisinde, doğum kontrol yönteminize ek olarak bir bariyer yöntemi (prezervatif, diyafram ve spermisitler) de kullanmanız ya da cinsel ilişkiden kaçınmak gereklidir.
• Ulipristal kullandıysanız ve sonrasında bir hormonal doğum kontrol yöntemine (hap, bant, diafram, implant, 3 aylık iğne veya hormonlu RİA başlamak ya da devam etmek istiyorsanız, ulipristali aldıktan 5 gün sonraya kadar beklemeniz gerekir. Ayrıca bir sonraki adet döneminize kadar bir bariyer yöntemi kullanmalısınız (ya da cinsel ilişkide bulunmamalısınız). Hormonal doğum kontrol yöntemi ile aynı zamanda ulipristal alınması her iki ilacın etkinliğini azaltabilir.

 

Acil kontrasepsiyon kullandıktan sonra kontrole ihtiyacım var mı?

AK aldıktan sonra herhangi bir test veya prosedür gerekmez. Ancak beklediğiniz zamanda ya da bir hafta öncesi-sonrasında adet olmadıysanız gebelik testi yaptırmalısınız. Gebelik oluşmuş ise, bu süreçte alınmış olan AK haplarından hiçbirinin gebeliğe veya fetüse  zarar verdiği gösterilmemiştir. Bununla beraber, AK'nın cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları (CYBE) önlemediğini unutmayın. CYBE riskiniz varsa, korunmasız cinsel ilişkiye girmişseniz, kadın doğum uzmanınıza danışınız.