Servikal yetmezilik, servikal dokuların zayıflığı nedeniyle erken doğum veya sağlıklı gebelik kaybına yol açan bir durumdur. Serviks tanımı rahimin vajinaya açılan alt kısmını ifade etmektedir.

 

Hamilelikten önce normal bir serviks, sert ve kapalıdır. Hamileliğin ilerlemesi ve gebenin doğumun başlamasıyla birlikte serviks yumuşak bir hal alır, uzunluğu azalır (efasman) ve açılır (dilatasyon). Eğer servikal yetmezliğiniz varsa, serviksiniz olması gerekenden daha önce açılmaya başlar. Bu durum erken doğuma yol açabilir. Servikal yetersizlik tanısı konulması ve tedavi edilmesi zor olabilmektedir. Eğer serviksiniz erken açılmaya başlarsa ve ya daha önceki gebelikleriniz de servikal yetmezlik öyküsü bulunuyorsa, doktor tavsiyesi ile medikal tedavi uygulanabilir. Sık aralıklarla ultrason kontrolü ve serviksin sağlam dikişlerle kapatılması (servikal serklaj) gibi tedavi seçenekleri uygulanabilir.

 

Servikal Yetmezlik Semptomları

Servikal yetmezlik gebeliğin erken hastalarında hiçbir bulgu ve belirti vermeyebilir. Bazı kadınlarda gebeliğin 14 ile 20 haftaları arasında başlayan hafif rahatsızlık hissi veya kanama görülebilir.

Aşağıdaki durumların varlığında dikkatli olunmalıdır;

• pelvik bölgede basınç hissi,
• yeni başlayan bel ağrısı,
• hafif karın ağrısı,
• vajinal akıntı miktarının ve karakterinin değişmesi
• lekelenme şeklinde vajinal kanama

Bu gibi durumların varlığında hekiminize danışmanız önerilir.

 

Servikal Yetmezlik Risk Faktörleri

Servikal yetmezliği bulunan çoğu kadında bilinen risk faktörü bulunmamaktadır. servikal yetmezlik için risk faktörleri;

• Servikal travma: anormal Pap smear sonuçlarına sahip servikal hastalık öyküsü nedeniyle ameliyat olmuş hastalarda servikal yetmezlik görülebilir. Ayrıca dilatasyon/ küretaj amaçlı girişim yapılmış kadınlarda servikal yetmezlik görülebilir. Nadiren, bir önceki doğumunda servikal yırtık öyküsü olan kadınlarda da servikal yetmezlik durumu oluşabilmektedir.
• Irk: kesin olmamakla birlikte siyahi kadınlarda servikal yetmezlik olması ihtimali daha yüksektir.
• Konjenital anomaliler: uterin anomaliler ve vücudun iskeletini oluşturan proteinleri (kollajen) etkileyen genetik sebepli bozukluklar servikal yetmezliğe neden olabilir. Doğumdan önce dietilstilbesterol (DES) ve sentetik östrojen formlarına maruziyet de servikal yetmezlikle ilişkili bulunmuştur.

Servikal Yetmezlikte Komplikasyonlar

Servikal yetmezlik durumunun hamilelikteki riskleri-genellikle 14-28. haftalar arasında görülür- çeşitli durumlar içerebilir;

• Prematür doğum
• Gebelik kaybı

 

Servikal Yetmezlikten Korunma Yolları

Servikal yetmezlik gelişmemesi için birkaç tavsiyeye dikkat edilmelidir.Örneğin:

• Yakın aralıklarla doktor randevusu: Doktor muayenesi sizin ve bebeğinizin sağlık durumunun gözlem altında tutulmasını sağlar.size önemsiz bile gelse her türlü şikayet ve bulgu uyarıcı olmalıdır.
• Sağlıklı beslenme: Hamilelik boyunca vücudun folik asit, kalsiyum, demir ve diğer minarelere ihtiyacı artmaktadır. Günlük vitamin takviyesi-özellikle hamile kalmadan önce başlanmış-vücüdun eksik mineral ihtiyacını kapatıcaktır.
• Kontrollü kilo alımı: Hamilelik boyunca uygun kilo alımı bebeğinizin sağlığını koruyacaktır. Hamileliğinden önce normal kilo değerlerine sahip kadınlarda ideal olarak 11 ila 16 kilogram arasında ağırlık artışı olmalıdır.
• Riskli durumlardan kaçınmak: Eğer sigara ve alkol kullanımı varsa,bırakılmalıdır.düzenli kullanılan ilaçlar ve takviye gıdalar doktorunuzun onayı ile birlikte olmak şartıyla kullanılabilir.

Önceki gebeliklerinde servikal yetmezlik geçiren kadınların sonraki gebeliklerinde erken doğum ve gebelik kaybı yaşama riski artmaktadır. Eğer  tekrar hamile kamayı düşünüyorsanız mutlaka doktorunuza danışarak, olası riskleri ve bir sonraki gebeliğin sağlıklı ilerlemesi için yapılabilecek önlemleri göz önünden geçirin.

 

Servikal Yetmezlik Tanısı

Servikal yetmezliğin tanısı sadece hamilelik sırasında konulabilir. Tanı koymak özellikle ilk gebelikte zor olabilir.

Doktorunuz size önceki sağlık problemlerinizi ve şikayetlerinizi sormalıdır. Daha önceki gebeliklerinizde 2. trimster gebelik kaybı ve ya servikse uygulanmış bir işlem varsa mutlaka doktorunuza  söylemelisiniz.

Doktorunuz şu durmlarda servikal yetmezlik tanısı koyabilir;

• Ağrısız servikal dilatasyon ve 14-28. haftalar arası doğum hikayesi
• 24 haftadan önce-ağrılı kontraksiyon, vajinal kanama, su gelişi (membran rüptürü) ve enfeksiyon olmadan- ilerlemiş servikal dilatasyon ve yumuşama

İkinci trimesterde servikal yetmezliğin teşhisine yardımcı olmak için yapılabilecek testler ve prosedürler şunlardır;

• Transvajinal ultrason: Doktorunuz serviksinizin uzunluğunu değerlendirmek ve fetal zarların serviks içinden çıkıp çıkmadığını kontrol etmek için transvajinal ultrason kullanabilir. Bu ultrason tetkiki sırasında, vajinaya ince bir dönüştürücü (probe) yerleştirilir. Bu dönüştürücüden çıkan ses dalgaları makine tarafından algılanır ve görüntüye çevrilir.
  
  
• Pelvik muayene: Doktorunuz, amniyotik kesenin serviksteki açıklıktan çıkıntı yapıp yapmadığını (fetal membran prolapsı) görmek için serviksinizi inceleyecektir. Fetal membranlar servikal kanalınızda veya vajinada ise, bu servikal yetersizliği gösterir. Doktorunuz ayrıca kasılmaları kontrol edecek ve gerekirse monitörize ederek takip edecektir.
• Laboratuvar testleri: Annede infeksiyona ait belirtiler bulunmuyorken, Fetal membranlar muayenede görünüyorsa ve ultrasonda inflamasyon belirtileri varsa, doktorunuz amniyotik kese ve sıvı (koryoamniyonit) enfeksiyonunu teşhis etmek veya dışlamak için amniyotik sıvı (amniyosentez) örneği alabilir.

Servikal yetmezliği güvenilir bir şekilde tespit etmek için hamilelikten önce yapılabilecek bir test yoktur. Bununla birlikte, MR veya ultrason gibi hamilelikten önce yapılan bazı testler, servikal yetmezliğe neden olabileceği bilinen uterus anormalliklerini tespit etmeye yardımcı olabilir.

 

Servikal Yetmezli Tedavisi

Servikal yetmezlik tedavisi şunları içerebilir:

• Progesteron takviyesi: Erken doğum öykünüz varsa, doktorunuz gebeliğin ikinci ve üçüncü trimesteri sırasında hidroksiprogesteron kaproat adı verilen bir tür progesteron hormonunun haftalık uygulanmasını önerebilir. Bununla birlikte, servikal yetersizlikte progesteronun yararını kesin belirlemek için daha fazla araştırmaya ve incelemeye ihtiyaç vardır.
  
  
• Tekrarlanan ultrasonlar: Eğer daha önce erken doğum hikayeniz varsa veya servikal yetersizlik riskinizi artırabilecek bir geçmişiniz varsa, doktorunuz hemileiğinizde 16. haftasından 24. haftaya kadar, serviksinizin uzunluğunu ölçmek için her iki haftada bir ultrason kontrolü uygulayabilir. Serviksiniz açılmaya başlarsa veya belirli bir uzunluktan daha kısa hale gelirse, doktorunuz servikal serklaj önerebilir.
• Servikal serklaj: Hamileliğiniz 24. Hafta ve daha erken ise veya erken doğum geçmişiniz varsa ve ultrason muaynesinde serviksinizin açıldığını görülürse, servikal serklaj olarak bilinen cerrahi bir prosedür erken doğumun önlenmesine yardımcı olabilir. Bu prosedür sırasında, serviks güçlü dikişlerle kapatılarak dikilir. Dikişler gebeliğin son ayında veya doğum sırasında alınacaktır. Daha önceki gebelikleriniz de servikal yetersizlik nedeniyle erken doğum öykünüz varsa, doktorunuz serviksiniz açılmaya başlamadan önce servikal serklaj önerebilir (profilaktik serklaj). Bu prosedür tipik olarak gebeliğin 14. haftasından önce yapılır. Servikal serklaj, erken doğum riski olan herkes için uygun değildir. Prosedür ikiz veya daha fazla bebek taşıyan kadınlar için önerilmez. Servikal serklajın riskleri ve yararları hakkında doktorunuzla konuştuğunuzdan ve bilgilendirildiğinizden emin olun.

 

 

Doktorunuz ayrıca vajinanın içine yerleştirilen ve rahimi yerinde tutmak için tasarlanmış bir cihaz kullanmanızı tavsiye edebilir (pesser). Rahim ağzı üzerindeki baskıyı azaltmak için bir peser kullanılabilir. Bununla birlikte, bir peserin servikal yetersizlik için etkili bir tedavi olup olmadığını belirlemek hususunda  daha fazla araştırmaya ve çalışmaya  ihtiyaç vardır.

 

Servikal yetmezlikte yaşam tarzı ve aktiviteler

Servikal yetmezliğiniz varsa doktorunuz cinsel aktiviteyi kısıtlamayı ve fiziksel aktivitileri sınırlamayı önerebilir.

Hastalık psikolojisi: Servikal yetmezliğinizin olduğunu öğrenmek size üzücü gelebilir. Hamileliğiniz durumu ve ilerleyişinin nasıl olacağı hakkında endişe yaratabilir. Doktorunuza nasıl rahat hissedebileceğiniz hakkında danışabilirsiniz. Eğer erken doğum olursa, bunun sizin yüzünüzden olmuş olabileceği  hissine kapılabilirsiniz. Bu durumla alakalı olarak suçluluk hissederseniz, Doktorunuza danışmanın haricinde, eşiniz ve sevdiklerinizle konuşabilir, onların her zaman yanınızda olacağından emin olabilirisiniz. Bunları düşünmek yerine dikkatinizi ve zamanınızı  bebeğinizi tanımaya ve onunla ilgilenmeye vermeye çalışabilirisiniz.